Fred Tijmstra Nederlands Volksherstel – Hulpactie Rode Kruis
Door het oorlogsgeweld gedurende de periode 1940-1945 kwam een groot deel van de bevolking in de knel. Er was behoefte aan allerlei vormen van ondersteuning. Plaatselijke in het leven geroepen hulporganisaties probeerden de ergste nood te ledigen. Een gezond gezinsleven was uitgangspunt als basis voor herstel. Bij gebrek aan financiën bij de overheid werd overal geld en goederen ingezameld. Een van de grootste hulpverleningsorganisaties was het Rode Kruis. Op 9 mei 1946 werd de HULPACTIE ROODE KRUIS, beter bekend als HARK in het leven geroepen. Deze actie ging samen met alle andere hulporganisaties kort daarna over in de landelijke overkoepelende organisatie NEDERLANDS VOLKSHERSTEL.
Op 24 oktober 1946 stelde de minister 200.000 pakjes importsigaretten beschikbaar voor het Nederlands Volksherstel. De pakjes sigaretten werden verkocht met een toeslag van 3 gulden bovenop de gangbare prijs die op de banderol vermeld stond. De extra toeslag kwam ten goede aan het fonds Noodgebieden. De sigaretten werden uitsluitend verkocht via winkeliers, de pakjes zijn te herkennen aan de rode opdruk “HULPACTIE” op de banderol en kwamen in november 1946 op de markt.
In januari 1947 kwamen er 1 miljoen pakjes in de handel, dat waren Engelse, Amerikaanse en Egyptische importsigaretten.
Op 22 januari wilde de regering de rantsoenen op tabak verhogen hetgeen een daling op de zwarte markt veroorzaakte. Winkeliers meenden dat dit de verkoop van de sigaretten Volksherstel zal belemmeren en durfden geen voorraad aan te leggen uit angst er mee te blijven zitten. De toeslag van 3 gulden per pakje moesten de winkeliers immers zelf voorschieten. Men stelde voor de toeslag te verlagen. Aldus geschiedde: winkeliers konden hun in voorraad zijnde sigaretten Volksherstel tot 8 september teruggeven aan de importeur waarbij ze de sigaretten gekocht hadden. Zij kregen het bedrag inclusief toeslag van f 3,00 terugbetaald. Kort daarna verschenen pakjes met een toeslag van f 1.00.
In november 1947 kon men Volksherstel vrij kopen. De andere sigaretten bleven op de bon. Door de vrije verkoop probeerden louche figuren pakjes aan de deur te slijten. Dat waren “nep” pakjes sigaretten en hadden niet de vereiste banderol met de tekst HULPACTIE.
In mei 1948 wordt de organisatie Nederlands Volksherstel opgeheven. De Volksherstel sigaretten mogen nog wel verder verkocht worden. In het jaar daarna werd de vraag kleiner en kleiner. Oorzaak was de grote import van Amerikaanse sigaretten. De toeslag was inmiddels verder verminderd. Voor de Oriëntsigaret ( Egyptisch) werd de toeslag f 0,10 en voor de Engelse en Amerikaanse Volksherstel sigaret bleef dat f 1,00 omdat de kwaliteit beter was dan de slecht verkoopbare Oriëntsigaret.
BANDEROLLEN MET PRIJZEN – de toeslag van f 3,00 en later f 1,00 staat niet op de banderol vermeld.
OPBRENGSTEN VOLKSHERSTEL 1946 – 1948
1e actie Volksherstel 1946 van 1 miljoen pakjes sigaretten + in beslag genomen sigaretten met toeslag van f 3,00 opbrengst f 3.510.867,-
2e actie Volksherstel 1947 van 1 miljoen pakjes sigaretten met toeslag van f 1,00 geschat op f 1.000.000,-
3e actie Volksherstel 1948 van 1 miljoen pakjes sigaretten met toeslag van f 1,00 geschat op f 1.000.000,-
Na opheffing van het Nederlands Volksherstel ging de opbrengst naar het inmiddels opgerichte Julianafonds. Door deze actie heeft rokend Nederland 5 miljoen gulden kunnen bijdragen aan het fonds Noodgebieden.
Bronnen:
- alg. Rijksarchief toegangsnr.2.06.076.02
- krantenartikelen Delpher
- wikipedia
- internet: afb. Ned.Volksherstel
- Afb. uit particuliere collecties