Fred Tijmstra Omkeer gezichten op sigarenzakjes en pijpen
We gaan een stukje terug in de tijd toen er nog geen internet, televisie en kopieerapparaten bestonden. Boeken werden als een waardevol bezit gevonden en men was blij als je gratis iets gedrukt kreeg, zeker als je er plezier aan beleefde. In de tabakshistorie waren dat o.a. de gratis sigarenzakjes met rebus of zoekplaatjes. Daar horen ook de zakjes met omkeergezichten bij. Door het zakje 180 graden te draaien bleek de voorstelling nog een gezicht te tonen. Reden om deze grappige zaken te verzamelen en daardoor is een aantal exemplaren voor het nageslacht behouden gebleven.
Een bijzonder exemplaar was het gezicht met de tekst “Ik rook – Ik ook”. Een tekst je die tegenwoordig door het ontmoedigingsbeleid tegen het roken nog actueel zou kunnen noemen. Van de tekst en afbeelding werd toen zelfs gebruik gemaakt bij de vervaardiging van aardewerk zoals bijgaand schaaltje laat zien.
In Frankrijk werden pijpen van omkeergezichten gemaakt van witte pijpaarde. In oude pijpencatalogi uit de tweede helft van de negentiende eeuw komen we deze voorstellingen tegen. De fabriek van Dumeril-Leurs uit St. Omer bracht een pijp uit met de gezichten DE PAUS en DE DUIVEL, de fabriek Blanc Garin uit Givet met de afbeelding van DE DRONKAARDS.
Een bodemvondst uit Frankrijk, waarvan de fabriek helaas niet bekend is, toont na een kwart slag draaien twee onbekende gezichten.
Zo zorgden deze producten voor menig glimlach op het gezicht en misschien nu ook nog.
Bronnen:
Sigarenzakje Bruidegom en bruid: https://www.hwwunseradiel.nl/archief/MAK001/WEB//01-sigarenzakjes.html
Sigarenzakje: Wie ziet die andere twee: Marktplaats
Sigarenzakje: Ik rook ik ook: particuliere collectie
Catalogus: Dumeril-Leurs
Catalogus: Blanc Garin
Pijpenkop: particuliere collectie
Schaal: catawiki