Fred Tijmstra TABAKHISTORIE: MOTIEF VOETBAL
PIJPEN
Afbeeldingen op pijpen vinden we vooral in Engeland, de bakermat van het voetbal. De leukste modellen geven een spelmoment weer, een passing, een rush een dribbel. De Engelse pijpenfabrikanten, wetende dat de Engelsen dol op voetbal zijn hadden soms 6 modellen in hun verkoopcatalogus staan, in verschillende grootten geheel uit klei vervaardigd of met een mondstuk gemonteerd.
Een heel bijzondere Engelse pijp is de Giant, een grote pijp, niet zozeer bedoeld om te roken, maar gebruikt voor reclamedoeleinden met een lengte van 21.8 cm en een hoogte van 9.5 cm.
In Nederland heeft de pijpenfabriek Goedewaagen uit Gouda diverse kleipijpen gemaakt. We kennen de doelman in zijn doel, de pijp met het woord “Goal” en de bal aan de schoen.
Voetbalafbeeldingen komen ook op gegoten doorrokers voor. Na veelvuldig roken verscheen het plaatje naarmate de pijp bruiner werd. Bij luxere modellen werd een gekleurd plaatje voor het bakken op de kop gestreken, en daarna met transparant glazuur voor de tweede keer gebakken. Deze pijp (zie plaatje spelmoment) werd door de fabriek van Van der Want & Barras omstreeks 1935 vervaardigd.
In Duitsland ( Westerwald) werden ook voetbalpijpen geproduceerd. Voornamelijk modellen die de schoen met voetbal uitbeeldden. De fraaiste komt van de fabriek J .Schilz-Müllenbach uit Höhr waarbij je bij de “oude” leren bal de segmenten van de bal en de veter kunt waarnemen.
VOETBALPLAATJES
Voetbalplaatjes waren vroeger zeer gewild als verzamelobject en werden doorgaans in een bijpassend album verzameld. Men kreeg ze cadeau bij de aanschaf van een pakje sigaretten. The Vittoria Egyptian Cigarette Company uit Rotterdam gaf in de 30-er jaren diverse Miss Blanche albums uit met plaatjes van toen bekende voetballers uit de elftallen.
Een bijzonder album zag in 1933 het licht onder de naam Radiovoetbalspel. Het album werd uitgegeven door United Cigarette Factories uit Amsterdam, een zusteronderneming van Turmac. Op het plaatje staat een spelmoment afgebeeld, met een vraag die beantwoord kon worden. Na inzending van het antwoord kon men een prijs winnen, en zo te lezen niet de kleinste!
SIGAREN
Afbeeldingen op sigarenverpakkingen komen niet veel voor. Karel I heeft een doosje Sport uitgegeven van 20 sprietjes. De voorstelling stelt een voetballer voor die de bal trapt.
De Abonné sigarenfabriek bracht in de jaren dertig doosjes van 10 sigaren uit met afbeeldingen van bekende voetballers in karikatuur op de voorzijde. Afgebeeld de bekende voetballers Bep Bakhuys en Frank Wels.
Verder werd vroeger bovenop de sigaren in de kist een etiket gelegd. De voetbalclub AJAX bracht Clubsigaren uit voor de voetbalfans. Het eerste etiket stamt nog uit de tijd dat Ajax in de Westelijke 1e klasse speelde toen de eredivisie nog niet bestond. Het elftal uit die tijd staat daarop afgebeeld met het oude shirt. Op het twee etiket (in de Ajax kleuren wit-rood-wit) staan het Amsterdams wapen, het doel, de bal en de tuitachtige sigaren uit die tijd.
De sigarenbandjes verzamelaars komen meer aan hun trekken. Er zijn legio series van voetballers uitgebracht zowel in Nederland als België. Het bekendste album “Hup Holland” werd uitgegeven door Hudson in 1960. Van de elftallen (met reserves) werden sigarenbandjes gemaakt die om de sigaar zaten en daarna ingeplakt konden worden.
Bron: Afbeeldingen uit diverse particuliere collecties