Fred Tijmstra Tabaksfabriek De Hoop – Akkrum
In Akkrum is één tabaksfabriek actief geweest. De fabriek is in 1858 opgericht onder de naam “De Hoop” met als eigenaar H.F.Kuipers Hzn. Later werd de fabriek overgenomen door P.R.Tulner.
H.F.Kuipers startte in 1858 op twintigjarige leeftijd een kerftabaksfabriek aan de Wijde Steeg in Akkrum met daarnaast een pakhuis met twee zolders. Met behulp van knechten produceerde hij kleinschalig kerftabak die hij in de directe omgeving aan winkeliers verkocht. In het winkel- woonhuis was ook een slijterij gevestigd en er werden sigaren verhandeld.
In 1880 werden de panden te koop aangeboden en werd een nieuwe fabriek gebouwd aan de Heechein 4. Een winkelwoonhuis met aangrenzend de fabriek.
Kuipers verwierf in de loop der jaren een goede naam als tabaksfabrikant. “Kuipers tabak” werd een begrip in de regio. Zijn machinepark werd goed onderhouden. Regelmatig verkocht hij zijn oude kerfbanken om nieuwe aan te schaffen die door stoom via loopbanden werden aangedreven.
In 1894 verkocht hij in de winkel een maagelixer van de firma Doijer en van Deventer uit Zwolle. Dat soort middelen trof men vaker aan bij tabakszaken. Het ging hem voor de wind, regelmatig adverteert hij om nieuw jong personeel voor de fabriek te werven. In 1897 werd de fabriek door onbekende oorzaak door brand getroffen vanuit de droogkamer. De schade was gelukkig beperkt, de panden werden behouden. Gezien zijn leeftijd besluit hij in 1904 de fabriek en winkel te verkopen. De nieuwe eigenaar wordt Pieter Ritskes Tulner.
P.R.Tulner adverteert bij aanvang veel in de kranten om zijn naam bekendheid te geven. Naast de kerverij blijft hij sigaren en sterke drank verkopen. Het merk de Hoop is wettig gedeponeerd. Er was in Bergum ook een tabaksfabriek die “De Hoop “ heette. En later, in de jaren 40 werd getwijfeld of het merk wel degelijk gedeponeerd was, want in Utrecht bleek een stoomtabaksfabriek “De Hoop” te zitten die daar melding van maakte.
In 1918 werden de prijzen van de tabaksproducten verhoogd. Tulner was de eerste die in 1919 zijn producten direct aan de verbruiker aanbood, zodat de tussenhandel uitgeschakeld werd. De zaken gingen blijkbaar goed want hij nam nieuwe kervers in dienst. In 1919 konden klanten voor de tabak van Tulner bij 270 depothouders in Friesland terecht met de slogan “kwaliteit als voor den oorlog – goedkoopste in prijs”. De depothouders ontvingen een geringe omzetprovisie om de consumentenprijs te drukken.
In 1927 werd de fabriek gemoderniseerd met de nieuwste machines. Vreemd genoeg werd in datzelfde jaar de fabriek voor 25.000 gulden te koop aangeboden. Inclusief pakhuis, werkmanswoning en woon-winkelhuis. Er werd in dat jaar 53040 pond tabak gesneden. Blijkbaar is de verkoop niet doorgegaan want in 1930 werd de fabriek door zijn zoon Ritske Tulner en zijn vrouw overgenomen. De naam P.R.Tulner bleef men als firma voeren. Ook werden er eigen sigaren gemaakt. In de topjaren waren 20 sigarenmakers in dienst.
Ritske heeft niet de makkelijkste tijd meegemaakt. Eerst de crisis in de dertiger jaren. Daarna het overlijden van zijn vader op 20 augustus 1937 en tenslotte de oorlogsjaren met de landelijke tabakschaarste. Veel kerverijen hadden geen werk meer. Tulner heeft op kleine schaal met surrogaten gewerkt. Na de oorlog werd de normale productie weer ter hand genomen. De eerste pakjes werden verkocht als eenheidstabak, een product van de Nederlandse Kerftabak Industrie, o.a. het merk Pax. Eerst waren de pakjes nog 40 gram, later toen er meer tabak voorhanden was gevuld met het normale gewicht van 50 gram.
Na de oorlog kwam het tabaksmerk Trouw in de handel, dat ook gebruikt werd voor de sterke drank Beerenburg.
In 1972 werd de zaak overgenomen door de derde generatie, Arend Tulner en zijn vrouw. De vraag naar kerftabak werd steeds kleiner en Tulner ging zich meer richten op de slijterij. De winkel werd te klein, er werd een kamer van het huis bijgetrokken. In 1976 werd in het pand een wijntapperij geïnstalleerd.
Doordat steeds meer supermarkten ook wijn, bier en sterke drank gingen verkopen liepen de inkomsten terug. De zaak was niet meer levensvatbaar om overgenomen te worden. In 2007, net voordat de fabriek haar 150- jarig bestaan zou vieren, sloot Arend op 1 september de slijterij. Twee zoons Arjen en Rutger zijn hun opvolgers, inmiddels de 4e generatie. Ze verkopen v.n.l. kruidenbitters als groothandelaren.
Op de rechter zijmuur staat nog in geel de tekst: “Stoom Tabaksfabriek De Hoop”. Boven de deur op het glas “Tabaksfabriek De Hoop”.
Bronnen:
– Krantenarchief www.Delpher.nl
– http://www.slijterijtulner.nl/historie/
– Foto’s particuliere-collecties: Fa. Tulner, L. Bracco Gartner, F. Tijmstra